تفاوت‌های اساسی گام‌های مختلف ویراستاری متن

اگر پروسه‌ای که متن را از ذهن (به عنوان منشا) بر روی کاغذ پیاده کرده و در انتها به دست مخاطب (به عنوان مقصد) می‌رساند معکوس کنیم، بی‌راه نیست بپرسیم که درک قاری، تا چه حد با مبدا خلقِ مطلب یگانگی خواهد داشت.

پاراگراف بالا را با این سیاق نیز می‌توان نوشت:

می‌فهمی چی می‌گم؟…

هنر ویراست

در طوفان تولید علم، شبه‌علم و پیش‌دانی‌های بعضاً محیرالعقول، انتقال سخن به نحوی که مرگ مولف رخ ندهد، نوشته به قهقرا نرود، و در عین حال، دل‌زدگی برای خواننده به همراه نداشته باشد هنر است.

نام این هنر، ویراست است که از چند گام تشکیل می‌شود:

ویراست اساسی (Substantive editing)

عمیق‌ترین نوع ویراست است که نوشته را به مثابه‌ی یک کل نظاره کرده و مشکلات ساختاری، سازمان‌دهی، پیوستگی و منطق آن را مرتفع می‌سازد. در این مرحله، جملات، پاراگراف‌ها یا بخش‌هایی از متن حذف یا جابه‌جا شده، و یا توسعه می‌یابند.

ویراست انتشار (Copy editing)

ویراستار در این مرحله مشکلات مربوط به گرامر، سیاق، استفاده از کلمات و اصطلاحات را تصحیح می‌کند. این گام نسبت به گام پیش سبک‌تر بوده، اما دقت مضاعفی می‌طلبد.

نمونه‌خوانی (Proofreading)

نمونه‌خوان، جزئی‌نگرترین عضو روند ویراست، خطاهای ریز مربوط به علائم نگارشی، لغات هم‌آوا، نوشتار عددی و حروفی اعداد و امثالهم را برطرف می‌کند.

انتخاب یا تحول دو جمله‌ی نخست، طی گام‌های ویراست فوق و طبق معیارهای دیگری من‌جمله یکپارچگی زمینه‌ی نوشته انجام و تایید می‌شود. پس ایجاد متنی بدون لغزش ادبی یا نگارشی، کاری وقت‌گیر، توان‌بر و تخصصی می‌باشد؛ زیرا زایشی مجدد است و نه تنها ریخت‌وشکل متن شما را پایدار و روان می‌سازد، بلکه یگانگی مفهومی که به قصد انتقال بیان می‌شود را با دریافت خواننده افزایش داده و صیقل می‌دهد.

اگر از منظر تقسیمات وظایف، و نه اولویت‌بندی آنها (نگارش متن، رویه‌ای سیستماتیک دارد و نقصان هر بخش، به ضرر کل آن تمام می‌شود)، در نوشتن انواع متون نگاه کنیم، بی‌درنگ متوجه می‌شویم که عده‌ای، توانایی نسبتاً بالاتر یا پایین‌تری در قیاس با میانگین از خود بروز می‌دهند. اما معدودی قوت عمل خود را به گونه‌ی دیگری به‌کار می‌بندد. آنها به سطح متوسط رضایت نداده و تن به برون‌سپاری (Outsourcing) می‌دهند. قوت یا تن دادن؟…

مجموعه‌ی افراد مجرب و باسابقه، همکاری متقابلی با شما دارند تا مقاله، رساله، پایان‌نامه، ژورنال، کتاب، گزارش فنی، پروتکل، پست وب‌سایت و…بی‌نقصی ارائه دهید.

رنگ‌ولعاب نوشته را نباید دست‌کم گرفت. بنابراین نباید محتوای بصری (تصاویر و اینفوگرافی‌ها)، آماری (جداول و نمودارها) و ارجاعی (سایتیشن‌ها و مراجع) را از یاد ببریم؛ که نمای اثر، چینش سراسری و مطلوبیت آن را تعیین می‌کنند. در این مقطع نیز باید اذعان داشت که با اقدامی ضروری، و نه صرفاً زینتی مواجه هستیم.

پس در ادامه‌ی ویراست، موارد زیر در خوانایی نوشته دخیل هستند:

قالب‌بندی (Formatting)

 رعایت استانداردهای پذیرفته‌شده قالب‌بندی (Formatting) که نحوه‌ی آراستن ویژه‌ی متون فلسفی، پزشکی، مهندسی، علمی و حتی وب‌سایت‌ها یا خبرگزاری‌ها را معین می‌کنند، مجزا دیدن و تفکیک قطعات پازل متن را برای خواننده تسهیل می‌کند.

استنادها و مراجع (Citation و References)

در این قسمت که به مقوله‌ی سرقت ادبی (Plagiarism) نیز بی‌ربط نیست، ذکر اشارات و استفاده از متون دیگر بررسی می‌شود. اهمال در این کار، می‌تواند به عنوان مثال، اچ‌ایندکس (H-Index) دست‌رنج شما را تحت تاثیر منفی قرار دهد.

موارد فوق، نمی‌تواند در حوزه‌ی آشنایی یا خبرگی عدیده‌ی نویسندگان باشد. احتیاجی به ذکر نیست که امروزه، کسب جامع فنون ناممکن می‌نماید و آشنایی سطحی با مهارت‌های متنوع نیز در برابر سرعت بالا و اشتهای مضاعف اجتماع (Community) هدف ناتوان جلوه می‌کند. فلذا ثمره‌ی پراهمیت برون‌سپاری – فرسنگ‌ها دور از نتایجِ تن دادن – صرفه‌جویی در انرژی، وقت و هزینه بوده و باید دقت کنیم که ماحصل کار، به دلیل تمرکز فعالین بازار ترجمه و ویراست بر روی موضوعاتی مرتبط و منسجم، باکیفیت‌تر و به‌صرفه‌تر خواهد بود.

تیم رایت‌ می مفتخر بوده در کوتاه‌مدتی، به وسیله‌ی ابزارهای مدیریت نوین و نیروی زبده‌ی خود، و با برهم زدن رابطه‌ی سنتی پیمانکار و ارباب‌رجوع، فضایی تعامل‌محور برای حرکت از جهان «زبانی» گنگ به سمت اتمسفری آشنا و مانوس برقرار کند.

هم‌چنین گفتنی است که تعبیه‌ی مخزنی باز و پویا از پاسخ نیازهای طیف وسیع علاقه‌مندان و طالبان کسب و تولید دانش، پیوندی به‌روز و منظم با دنیای به‌ظاهر پراکنده‌ی «نگارش» به ارمغان آورده است. امیدواریم در معیّت یکدیگر، چالش‌ها را به فرصت، و فرصت‌ها را به برتری تبدیل کنیم.