شاخص H-index چیست؟ همه چیز درباره اچ ایندکس

همانطور که مقالات و مجلات بر اساس شاخص­ های خاصی امتیازدهی می­ شوند و اعتبار می ­گیرند، محققان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. برای اینکه میزان علمی بودن مقالات یک محقق مشخص شود برای او شاخص H-index در نظر گرفته شده است.

 

H-index چیست و چطور ارزیابی می­ شود؟

شاخص H یا H-Index یک مقیاس عددی است که نشان می­ دهد یک محقق چقدر عملکرد موثری داشته است. این شاخص در سال 2005 توسط یک فیزیکدان به نام جورج هیرش (Jorge Hirsch) در دانشگاه کالیفرنیا اختراع شد. هدف از اختراع این مقیاس عددی این بود که مشخص شود هر محقق در زمینه علمی خود چه اندازه مشارکت موفق داشته است.

در آن زمان این ارزیابی از طریق تعداد استنادها به مقاله شخص انجام می­ شد. اگر می ­خواستید بدانید یک محقق چقدر تاثیرگذار بوده است فقط کافی بود تعداد دفعاتی که دیگران در مقالاتشان به مقاله ­­ی او ارجاع می­ کردند را محاسبه کنید. این کار بسیار ساده بود، اما خیلی زود محققان ایرادی در این نوع ارزیابی پیدا کردند.

در این نوع ارزیابی اگر محققی فقط یک مقاله علمی منتشر کرده بود که بسیار به آن ارجاع شده است، او یک محقق موفق خوانده می­ شد. در چنین شرایطی به نظر می ­رسید سایر محققانی که بیش از یک مقاله منتشر کرده ­اند نقش موثری در این زمینه نداشته اند.

به منظور اصلاح این مشکل، هیرش یک روش دیگری را پیشنهاد داد که با نام H-index به شهرت رسید (H از اول اسم هیرش گرفته شده است). هیرش این شاخص را اینگونه توصیف می­ کند:

 

« یک محقق زمانی شاخص H دارد که H از مقالات NP او حداقل هر یک H ارجاع داشته باشند، و سایر مقالات (Np-H) هر کدام بیش از H ارجاع نداشته باشند.»

 

این را به زبان ساده­ تری برایتان توضیح می ­دهیم.

شاخص H هر محقق بر اساس تعداد مقالات او (H) است که به هر کدام حداقل H بار ارجاع شده باشد. مثلا، اگر شاخص H یک محقق 28 است یعنی 28 مقاله علمی دارد که به هر یک از آن­ ها حداقل 28 بار در مقالات دیگر ارجاع شده است. این بدین معناست که اعتبار یک محقق بر اساس تعداد مقالات سطح بالایی که منتشر کرده است مشخص می­ شود نه فقط یک یا دو مقاله­ ای که امتیاز خوبی داشته باشند.

بنابراین اگر یک محقق بخواهد شاخص H خود را افزایش دهد باید دیگران را ترغیب کند تا مقالات او را مطالعه کرده و در مقالات علمی خود به آنها اشاره کنند. در این صورت تمرکز به روی فقط یک یا دو مقاله ­ای که خوب از آب در آمده برای یک محقق امتیاز محسوب نمی ­شود.

 

H-Index چه تاثیری دارد؟

در حالیکه ممکن است به نظر برسد شاخص H صرفا به منظور امتیازدهی به محققان در زمینه­ های مختلف به کار می ­رود اما کارایی­ های بیشتری دارد. اول اینکه خود محققان می­ توانند فعالیت خودشان و دیگران را با توجه به این امتیاز بسنجند. بخصوص برای شغل­ هایی در زمینه­ های علمی، شاخص H بسیار موثر است.

همچنین این امتیاز به افرادی که در یک زمینه ­ی خاص اطلاعات ندارند یا متخصص نیستند کمک می­ کند بتواند راحت ­تر اعتبار یک محقق را ارزیابی کند. مثلا در یک مصاحبه کاری برای یک شغل تحقیقاتی یا علمی خاص که مصاحبه کننده اطلاعات خیلی خاصی درباره زمینه ­ی علمی شخص مصاحبه شونده ندارد، با توجه به امتیاز شاخص H او می ­تواند بهتر تصمیم بگیرد که چقدر این شخص می ­تواند موثر و کارآمد باشد.

 

ایراد شاخص H چیست؟

با وجود اینکه  شاخص H بسیار موثر عمل کرده است و فواید زیادی داشته است اما هنوز مشکلات و کمبودهایی دارد. یکی از این موارد زمانیست که امتیاز H را در فیلدهای مختلف مقایسه می ­کنیم. در برخی از فیلدها ( مثل اقتصاد) معمولا شاخص H محققان امتیاز بالاتری نسبت به برخی فیلدهای دیگر (نظر ادبیات) دارد. بنابراین ممکن است این اشتباه برداشت شود که دو شخص با یک میزان علم در زمینه ­ی تخصصی خودشان از یک اندازه تاثیر برخوردار نیستند.

همچنین، امتیاز H نیز قابل دستکاری شدن است، مثلا یکی از مشکلاتی که وجود دارد اینست که اشخاص می ­توانند از دوستان و آشنایان خود بخواهند دائم در مقالاتشان به مقاله آن ها اشاره کنند تا با این کار تعداد ارجاعات به مقالاتشان بالاتر برود. اما این لزوما به معنی اینکه مقالات او بار علمی بالایی دارند نیست.

 

شاخص H در پایگاه­­های اینترنتی علمی

شما می­ توانید H-Index نویسنده مورد نظرتان را در پایگاه­های اینترنتی نظیر اسکوپوس یا گوگل اسکولار پیدا کنید.

 

شاخص H در پایگاه اسکوپوس

در پایگاه اسکوپوس کافیست وارد صفحه جستجوی نویسنده (Author Search) شوید و نام مورد نظر را وارد کنید. پس از اینکه نویسنده مورد نظرتان را در لیست پیدا کردید روی اسم او کلیک کرده و وارد صفحه پروفایل وی شوید. در این صفحه در سمت راست می ­توانید h-index فرد و تعداد مقالاتی که در سایت قرار داده است و تعداد ارجاعاتی که به مقاله فرد شده است را ببینید. در پایین صفحه در قسمت Documents نیز می ­توانید مقالاتی که منتشر کرده و تعداد ارجاعات به هر مقاله را ببینید.

 

شاخص H در پایگاه گوگل اسکولار

در گوگل اسکولار به سه طریق می ­توانید به امتیاز h-index یک محقق دست پیدا کنید. ابتدا اگر نام محقق را می ­دانید می ­توانید در بخش Advanced Setting وارد کنید تا وی را پیدا کرده و پروفایل او را ببینید. یا در فیلد مربوط به جستجو نام او را به این شکل جستجو کنید author:author name، با جستجوی نام محقق مورد نظرتان ابتدا پروفایل وی و سپس مقالاتی که منتشر کرده است دیده می ­شود.

اگر نام محقق را نمی ­دانید و فقط می­ خواهید بدانید نویسنده مقاله ­ای که می­ خواهید به آن استناد کنید چه امتیازی دارد فقط کافیست پس از جستجوی موضوع مورد نظرتان و انتخاب مقاله، به روی نام نویسنده کلیک کنید تا صفحه پروفایل وی باز شود. در سمت راست صفحه پروفایل یک نویسنده در گوگل اسکولار می­ توانید تعداد ارجاعاتی که به مقالات این نویسنده شده ، تعداد مقالات و امتیاز h وی را ببینید و در سمت چپ نیز به ترتیب مقالاتی که منتشر کرده است را پیدا کنید. مقالات یک نویسنده به ترتیب بیشترین ارجاعات نشان داده می­ شود، این می ­تواند به شما در انتخاب مقاله ­ای که از نظر علمی بار بیشتری دارد کمک کند.

 

H-index در پایگاه ISI

در سایت ISI باید دسترسی به این بخش برقرار باشد تا بتوانید نام نویسنده مورد نظرتان را جستجو کرده و H-index وی را بیابید.

 

محاسبه h-index به صورت دستی

برای بدست آوردن عدد H به صورت دستی، پس از اینکه نام نویسنده را جستجو کردید و نتایج را در سال های مختلف دیدید، مقالات وی را بر حسب استناد به ترتیب نزولی مرتب کنید و تعداد مقالات را با تعداد استنادها مقایسه کنید تا جایی که تعداد استناد مساوی یا بیشتر از شماره مقاله باشد. شماره آن مقاله، نشان دهنده ­­ی شاخص H نویسنده است. مثلا اگر نویسنده ده مقاله منتشر کرده باشد که به 6 تای آن حداقل 6 بار استناد شده باشد شاخص H آن نویسنده 6 است.

 

شاخصH یک محقق می ­تواند در انتخاب مقالات بهتر و پرکاربردتر به شما کمک کند. هر چه امتیاز H یک نویسنده بالاتر باشد احتمال اینکه شناخته شده ­تر باشد و مقالات علمی او اعتبار بالاتری داشته باشد بیشتر است بنابراین استفاده از نظریه ­های علمی او در پایان نامه یا مقاله علمی شما می­ تواند اعتبار بیشتری به کار پژوهشیتان ببخشد.

 

ممکن است به این مطالب نیز علاقه‌مند باشید

همراه ما باشید

اگر هنوز ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال نکرده‌اید، همین الان وارد تلگرام و اینستاگرام شوید و به جمع صدها دنبال‌کننده رایت می بپیوندید.

علاوه بر به اشتراک‌گذاشتن آخرین مطالب مفید و کاربردی سایت، تخفیف‌های ویژه و باورنکردنی ترجمه و ویرایش تخصصی، از این به‌بعد به‌صورت محدود فقط و فقط در تلگرام و اینستاگرام منتشر می‌شوند. 

اینستاگرام رایت می را دنبال کنید

تلگرام رایت می را دنبال کنید

فراموش نکنید این مطلب را به اشتراک بگذارید!

                     

---